NGUYỄN HỌC TẬP
- Con người, trung tâm điểm của tổ chức quyền lực Quốc Gia.
Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội đặt con người ở địa vị tối
thượng của mọi tổ chức quyền lực Quốc Gia. Mỗi định chế xã hội chính đáng phải
đặc tâm lưu ý đến con người và nhằm tạo được lợi ích cho con người, con người
như cá nhân hay con người như thành phần cộng đồng xã hội,
Nhưng muốn đạt đến mục đích vừa kể, những ai suy tư
và thiết định định chế xã hội cho con người,
- phải biết con người là ai
- và hạnh phúc của con người là gì.
Con người được dựng nên giống hình ảnh Thiên Chúa và
giống như Thiên Chúa (St 1, 26-27).
Con người là con Thiên Chúa, có quyền gọi Thiên Chúa
bằng Cha ( Mt 6,9 ).
Con người có đinh mệnh là được tham dự vào bản tính
Thiên Chúa, tham dự vào chính đời sống mà Thiên Chúa đang sống (2 Pt 1,4)
Phẩm giá của con người là vậy, bởi đó không ai được
khinh rẻ, đàn áp, bốc lột, tha hoá, đối đải với con người hèn hạ như súc vật.
Bởi đó một định chế xã hội có quan niệm sai lầm hay
khiếm khuyết về con người không thể thực hiện gì khác hơn là tai hại cho chính
con người
Lý trí cho chúng ta biết khá nhiều điều về con người,
nhưng không có khả năng trả lời xác quyết những câu hỏi căn bản về con người,
ví dụ như
- nguồn gốc của con người từ đâu
- và định mệnh nào con người gặp phải sau khi chết.
Điều thiếu sót về tính cách chắc chắn và hoàn hảo mà
lý trí chúng ta không có được, chúng ta được Lời Chúa nói cho chúng ta, và chúng
ta biết được trong đức tin, sửa đổi và soi sáng những gì không chắc chắn và còn
u tối mà lý trí không có khả năng đưa ra những lời giải đáp thoả đáng.
Qua những gì vừa kể, Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội
- không phải chỉ là một định chế xã hội,
- mà là những lời huấn dạy duy nhứt cho định chế xã
hội,
bởi vì nhờ Đức Tin, là định chế duy nhứt thiết thực
biết được con người trong thực thể và trong định mệnh của con người.
Cộng đồng xã hội cho con người.
Quyền tự nhiên, từ luôn luôn được Giáo Hội nhận biết
và bênh vực, xác định điều tốt lành cho con người, cùng đích của mỗi lề luật xã
hội..
Hình thức xã hội tự nhiên đầu tiên, được thiết lập
nên bởi sự hiệp nhứt của một người nam và một người nữ trong hôn nhân. Đó là
gia đình.
Gia đình được hưởng mọi quyền của con người.
Khi nhiều con người hay nhiều gia đình cùng hợp nhau
lại trên một lãnh thổ, theo một định chế, nhằm đạt được lợi ích của cả cộng đồng
(hay công ích), chúng ta có được một xã hội hay một cộng đồng nhân loại, trong
đó
- các quyền của mỗi cá nhân
- và của mỗi gia đình thành viên đều phải được tôn
trọng
Nhưng con người có quyền ưu tiên hay cộng đồng?
Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội trả lời rằng ưu tiên là
con người,
- bởi vì hạnh phúc của mỗi con người là cùng đích,
- trong khi đó thì cộng đồng chỉ là phương tiện để
giúp cho con người đạt được hạnh phúc của chính mình.
Bởi đó Công Quyền chỉ có mục đích duy nhứt là giúp mọi
con người cá nhân, thành viên của Công Đồng đạt được mục đich cá nhân của mình.
Điều đó phải xảy ra bằng cách thực hiện
- nguyên tắc Liên Đới Hổ Tương
- và nguyên tắc Phụ Túc Bảo Trợ.
* Nguyên tắc Liên Đới Hổ Tương đòi buộc Công Quyền
phải tạo được các điều kiện thiết thực làm cho mọi người có thể thực hiện được
ơn gọi của chính mình trong lãnh vực kinh tế, văn hoá, tôn giáo. Các điều kiện
hiện thực đó, cần thiết cho việc phát triển các cá nhân con người, đó là công
ích. bởi vì trên thực tế là lợi ích chung cho tất cả mọi người là thành viên của
công đồng.
* Nguyên tắc Phụ Túc Bảo Trợ đòi buộc Công Quyền
không được làm những gì mà cá nhân riêng rẻ với sáng kiến của mình có thể làm
được.
Công Quyền chỉ can thiệp khi nào các cá nhân, vì nhiều
lý do khác nhau, tự mình không thể thực hiện được.
Theo Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội, các con người cá
nhân, trong lãnh vực và được công ích trợ lực, có quyền có sáng kiến trong kinh
tế, văn hoá, phục vụ và tôn giáo (học đường, bệnh viện, sản xuất và buôn bán
các sản phẩm tiêu dùng...). Trong khi đó, thì Công Quyền chỉ có bổn phận
- "kích thích, định hướng, phối hợp" các
hoạt động của tư nhân,
- và cả "bổ khuyết và hoàn hào hóa" ở đâu
và lúc nào cần thiết, khi tư nhân hay các tổ chức xã hội trung gian không đủ sức
(Mater et Magistra, n. 39).
Của cải vật chất là cho con người.
Trên thế giới có cả một khối lượng của cải vật chất
không lồ .
Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội xác nhận rằng tất cả những
của cải đó được Chúa dựng nên cho mọi người, không ai bị loại trừ.
Như vậy mỗi người đều có quyền dùng các của cải đó
cho mình với chỉ bị hạn chế trong một lằn mức giới hạn: đó là không được vi phạm
cũng chính quyền được dùng của tất cả mọi người khác, ngang hàng với mình.
Chối bỏ một cách cưỡng bức quyền tư hữu đó đối với
con người (như những gì đã xảy ra trong chế độ Cộng Sản), là một điều bất công
chống lại con người, bởi vì điều đó cũng là tước bỏ đi điều mà con người cần có
để sống và để đạt được cùng đích của mình.
Tuy nhiên, sau khi xác nhận mỗi người đều có quyền
tư hữu, trên của cải vật chất, Huấn Dụ Xã Hội của Giáo Hội tuyên bố rằng, về vấn
đề, cần phải tôn trọng hai điều kiện:
a) Phân phát
công bằng của cải vật chất đối với tất cả mọi người.
Về phương diện thuần lý, của cải vật chất nên được
phân chia đồng đẳng giữa mọi người.
Nhưng con người là những con người tự do, không có
cách hành xử đồng nhứt rập khuôn như nhau, bởi đó điều không thê tránh được là
có những con người có tài năng hơn, chuyên cần làm việc và tiêu xài cần kiệm
hơn, nên họ chiếm hữu được nhiều hơn người khác và nhiều người khác chiếm hữu
được ít hơn.
Giáo Hội chấp nhận sự khác biệt đó, miễn sao dù khác
biệt, nhưng vẫn dựa trên "công bằng", tức là
- không làm cho ai thiếu hụt những gì thiết yếu để sống
được
- và đạt được mục đích của chính mình.
Đó là điều có thể chấp nhận được trong xã hội có những
người với việc làm chuyên cần gắng công gắng sức và dùng trí nảo của mình có thể
tăng trưởng thêm và gìn giữ bảo toàn gia tài của mình; trong khi đó thì có những
người khác không dùng đủ tài năng và sức lực, có thể bị giảm thiểu của cải của
mình, miễn là không đến dưới mức độ cần thiết cho đời sống của mình và gia đình
mình.
Do đó việc phân phát của cải,
- mặc dầu không đồng đẳng,
- nhưng luôn luôn phải công bình, nghĩa là chính
đáng theo công lý,
miễn là quyền của những người đã ra công gắng sức
làm việc chiếm hữu được nhiều hơn, cũng như quyền của những ai mặc dầu có được
ít hơn, nhưng vẫn có đủ phương tiện cần thiết dể sống và phát triển con người của
mình, xứng đáng với phẩm giá con người.
Trái lại đối với Giáo Hội là điều bất công và không
chính đáng, việc phân chia của cải vật chất hiện nay giữa các dân tộc khác nhau
trên thế giới, giữa các Quốc Gia giàu có (Âu Châu, Bắc Mỹ, Nhật Bản và Úc Châu)
đang chiếm hữu gần như 80% mức giàu có trên thế giới, mặc dầu tổng số dân chúng
các Quốc Gia vừa kể chưa đến được 28% dân số thế giới.
b) "vai
trò xã hội" của quyền tư hữu: ai có của cải nhiều hơn, phần dư thừa của
mình, nên ban tặng, bố thí cho những ai không có đủ.
Như Thông Điệp Laborem Exercens đã xác nhận:
- "Quyền tư hữu tùy thuộc vào quyền được dùng
cho công ích, vào định chế phổ quát của của cải".
Nói cách khác, quyền tư hữu không phải là quyền ưu
tiên, mà là quyền đến sau quyền của tất cả mọi người đều có được phần của cải cần
thiết để sống và triển nở con người của mình.
Phương thức làm cho của cải giàu có dư thừa của mình
vào lợi ích cho cộng đồng,
- trong một vài trường hợp được để tự do cho sáng kiến
cá nhân,
- trong những trường hợp khác bị luật pháp Quốc Gia
bắt buộc bằng cách đánh thuế theo phần trăm cao hơn (hay cả theo phương thức lủy
tiến) đối với những ai có của cải nhiều hơn, nhưng không bao giờ Công Quyền nhằm
triệt hạ, băng hoại, vô sản hoá, bần cố nông bần tiện như trong một chế độ bất
hạnh nào đó.
Hành xử như vừa kể, Công Quyền làm cho một phần của
cải của những ai giàu có dư thừa tuôn chảy vào đáp ứng lại mức túng thiếu cần
thiết của những ai có nhu cầu.
Đánh thuế theo lủy tiến, Công Quyền không những
không làm lụng bại sáng kiến và chuyên cần của những ai có tài năng trong xã hội,
mà còn khuyến khích gia tăng thêm: người giàu có thêm, bị đánh thuế lủy tiến
càng nặng hơn, nhưng đồng thời mức giàu có cũng gia tăng thêm (lủy tiến không
có nghĩa là chặt đầu, chặt đuôi, biến thành mạt rệp, vô sản, bần cố nông, hy vọng
chúng ta sẽ có dịp trở lại với đề tài).
Như vậy với mức đánh thuế theo phần trăm, nhứt là
theo phương thức lủy tiến, Công Quyền có thể tiết kiệm được công qủy để giúp
người nghèo, cũng như đánh thuế nhẹ tay hơn trên thành phần không có mấy dư thừa.
Làm khác hơn, san bằng mạt rệp, vô sản hóa, bần cố
nông phá sản là cách hành xử của Công Quyền để giết chết sáng kiến cá nhân là
suối nguồn của sự phát triển giàu có cho cộng đồng Quốc Gia (cfr. Chủ thể tính
và người nghèo trong Thông Điệp Centesimus annus).
Ngoài ra cơ quan Công Quyền cần thận trọng và công
bình trong việc đánh thuế, cũng như không được xử dụng công quỷ vào những việc
không chính đáng.
Con người và
việc làm
Việc làm dưới bất cứ hình thức khách thể nào, tay
chân hay trí thức, việc làm có phẩm giá của mình thoát xuất từ người làm việc
là một con người.
Trong việc làm của con người, có ba yếu tố chính yếu:
các yếu tố vật chất, con người và việc làm, liên hệ nhau theo một bậc thang giá
trị chính xác:
1 - Con ngưòi có giá trị hơn các của cải vật chất,
2 - Con người có giá trị hơn việc làm của mình,
3 - Việc làm có giá trị hơn của cải vật chất, và
4 - Việc làm và sản phẩm vật chất được dùng để phục
vụ con người.
Hai quan niệm sai trái đối ngược nhau, đó là quan niệm
tư bản chủ nghĩa cứng rắn của thế kỷ vừa qua, coi việc làm của con người như
đơn sơ chỉ là một món hàng và người làm việc đơn sơ chỉ là người sản xuất ra
món hàng việc làm.
Kế đến là cộng sản chủ nghĩa - núp bóng dưới bức màn
xã hội sai lầm- đặt con người vào hạng chót của bậc thang giá trị - nhân danh
nghĩa "chuyên chế vô sản", đối xử với con người không thua gì súc vật.
Các kết quả thảm đạm của quan niệm sai lầm vừa kể,
ngày nay ai chúng ta đang có trước mắt, đang tạo bất công và những phản ứng bạo
lực, gây nên không biết bao nhiêu đau khổ cho nhân loai.
Trong các thể chế dân chủ tây phương, tư tưởng Kitô
giáo về phẩm giá con người và về giá trị của việc làm con người đều được khắp
đó đây chấp nhận, đang tạo được lợi ích cao cả về hòa bình xã hội mà ai trong
chúng ta cũng thấy được.
NGUYỄN HỌC TẬP - thanhnienconggiao
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét