Sống
là đi tìm sự giải thoát. Trong dòng lịch sử, loài người đã thể hiện
việc tìm kiếm đó qua các tôn giáo khác nhau. Các tôn giáo tiêu biểu cho
khát vọng sâu xa đó của kiếp người. Có thể nói rằng: có bao nhiêu quan
niệm về cứu rỗi, thì cũng có bấy nhiêu tôn giáo.
Vậy có thể có ơn cứu độ nơi các tôn giáo chăng?
Bài viết này sẽ trình bày những suy tư thần học về ơn cứu độ nơi các tôn giáo.
1. Ý niệm cứu độ
Cứu độ, theo nguyên ngữ Hy Lạp là sôzô,
có nghĩa là được giải thoát khỏi một sự dữ có thể làm nguy hiểm đến
tính mạng. Từ nghĩa thông thường đó mà người ta dùng để diễn tả kinh
nghiệm tôn giáo: Thiên Chúa cứu rỗi loài người, thần minh cứu độ chúng
sinh (1).
Người
ta thường nghĩ cứu độ là giải thoát khỏi một thực tại tiêu cực. Tuy
nhiên, sự cứu thoát này tự nó không phải là điều cốt yếu: nó chỉ là bước
chuyển biến để đạt tới tình trạng viên mãn. Bởi vì, cứu độ có nghĩa là
đạt tới sự viên mãn, trọn vẹn, đầy đủ, thực sự là chính mình, là hoàn
thành hoá chính mình.
Nói
chung, các tôn giáo quan niệm cứu độ là con người được đưa đến cùng
đích của đời mình, giúp họ hoàn thành chính mình, tìm thấy thân phận của
mình. Con người đang sống là một hữu thể chưa thành toàn, luôn luôn ao
ước một cái gì hơn và một cái gì tốt hơn. “Theo kiểu nói của thánh
Augustin, đối với một thụ tạo, Thiên Chúa là hạnh phúc, sung mãn, mục
đích cuối cùng. Được thông hiệp với Ngài là được tất cả, là thiên đàng,
là cứu độ. Kinh thánh dùng nhiều hình ảnh và ẩn dụ để diễn tả trạng thái
được cứu độ: yến tiệc, hôn lễ, đời sống vĩnh hằng, bất tử, không còn bị
huỷ hoại, ánh sáng, bình an, an toàn, toại nguyện, viên mãn, hài hoà
với mọi thụ tạo, trở về nhà Cha, quê hương đích thực, hiển trị với Thiên
Chúa, diện kiến Ngài, tham dự sự sống vĩnh hằng và nhiệm màu của Thiên
Chúa, hiệp thông trọn vẹn với các thiên thần, anh chị em đồng loại và vũ
trụ vật chất.” (2)
Để
đạt được tình trạng như thế, tự sức con người không thể vươn tới được,
mà phải cần sự tác động của thần linh. Theo Kitô giáo, ơn cứu độ được
thực hiện trước tiên nơi con người Đức Giêsu Nazareth; nó đồng hoá với
chính con người đó. Và để dự phần vào ơn cứu độ, cần phải tiến vào sự
thông hiệp với Ngài. Kinh nghiệm cứu độ trực tiếp gắn liền với việc
tuyên xưng Đức Giêsu là Chúa, là Đấng cứu độ.